15 czerwca 2000 DTS zaanonsowało pojawienie się nowego programu do implementacji systemu DTS-ES (rozszerzony format surround czyli "Extra Surround") dla kina domowego. DTS-ES przedstawia nowy format DTS-ES Discrete 6.1, który daje możliwość uzyskania 6.1 dyskretnych kanałów z zawartości płyt DVD oraz CD. Należy przypomnieć że trochę wcześniej (niedługo po zaprezentowaniu przez Dolby Labs. i THX Lucasfilm systemu Dolby Digital Surround EX) DTS wprowadził system DTS-ES Matrix 6.1, którego to ulepszeniem jest właśnie DTS-ES Discret 6.1. Przyjrzyjmy się tym systemom po kolei:

DTS-ES Matrix 6.1

DTS-ES Matrix 6.1 w działaniu jest bardzo podobny do Dolby Digital Surround EX; oba są formatami 6.1 kanałowymi, z trzema kanałami surround (lewy surround, centralny surround, prawy surround). W obu systemach centralny kanał surround jest zawarty (matrycowo) w prawym i lewym kanale surround, tak że ścieżka może być nagrana używając dostępnych 5.1 kanałów w Dolby Digital i konwencjonalnym DTS. Kiedy odtwarzamy DVD z filmem zakodowanym w DTS-ES Matrix bądź Dolby Surround EX, prawy i lewy kanał surround przechodzą przez dekoder matrycowy (taki jak Dolby Pro Logic), który separuje te kanały uzyskując trzeci centralny. Jednak takie matrycowe dekodowanie (znane z systemu Dolby Pro Logic) nie jest idealnym rozwiązaniem, ponieważ nie ma tu 100% separacji miedzy tymi trzema surroundowymi kanałami.

DTS-ES Discrete 6.1

DTS-ES Discrete 6.1 ulepsza ten proces dekodowania centralnego kanału surround dodając szósty dyskretny kanał do 5.1 kanałów dostępnych wcześniej w DTS. W DTS-ES Discrete normalne kanały 5.1 są nagrywane jak zwykłe 5.1 kanałów systemu DTS-ES Matrix z matrycowo zakodowanym centralnym kanałem surround w lewym i prawym surround, dlatego posiadacze starszych dekoderów DTS-ES Matrix będą mogli usłyszeć 6.1 kanałów mimo to że ich dekodery nie będą miały możliwości odtworzenia nowego dyskretnego kanału przeznaczonego dla najnowszych dekoderów. To sprawia że ten nowy format jest całkowicie kompatybilny w dół ze starszymi dekoderami, które nadal będą mogły zdekodować albo 5.1 kanałów przy konwencjonalnym dekoderze DTS, bądź 6.1 kanałów dekodując je dekoderem DTS-ES.

Jednak jak się przyjrzymy dokładniej formatowi DTS-ES Discrete, zauważymy że także i w tym formacie jest użyta technika kodowania/dekodowania matrycowego. Otóż faktem jest to że DTS-ES Discrete centralny kanał surround (który jest kanałem dyskretnym) kieruje wprost do centralnego głośnika surround, ale ponadto jest on przesuwany w fazie i kierowany do kanałów lewego i prawego surround. To przesunięcie fazy spowoduje zniesienie się w tych kanałach (lewym surround i prawym surround) sygnału z kanału centralnego surround. Pamiętajmy że przecież dla kompatybilności w dół, także w kanałach lewym i prawym surround są informacje na temat centralnego kanału surround. Właśnie w przypadku dekodowania kanałów przy pomocy DTS-ES Discrete te informacje muszą zostać wykasowane (zniesione) z obu kanałów.

W praktyce jednak, nie jest możliwe 100% zniesienie tych informacji dotyczących centralnego kanału surround, dlatego trzeba powiedzieć, że tak naprawdę te trzy kanały surround nie są w pełni kanałami dyskretnymi per se.

Gdzie zapisany jest ten nowy dyskretny kanał?

Kanał ten jest zapisywany osobno w bloku danych zwanym "data frame", który był niewykorzystywany do tej pory. To powoduje, że ścieżka dźwiękowa DTS-ES Discret zajmuje tyle samo miejsca co starszy DTS 5.1 przy tej samej jakości oczywiście.

Co jest niezbędne do uzyskania DTS-ES w kinie?

Przystawka DTS-ES Extended Surround dająca trzy kanały surround w kinie.

Rozwiązanie jest takie samo jak w systemie Dolby Digital Surround EX. Instalacja jest równie prosta. Potrzebujemy do tego małą przystawkę DTS-ES Extended Surround (patrz zdjęcie) do której podłączamy sygnały z obu kanałów surround (lewy surround i prawy surround). Na wyjściu otrzymujemy 3 odseparowane kanały surround, które kierujemy do wzmacniaczy mocy (dokładnie tak samo jak w Dolby Surround EX).

Radek Poznańczyk